Rozwój mowy w 1. roku życia

Krok po kroku.. mówię! to seria tekstów opisująca poszczególne etapy rozwoju mowy począwszy od poczęcia aż do osiągnięcia pełnej sprawności językowej. Wraz z Edukacyjna.pl będziemy podpowiadać jakie pomoce, materiały, zabawki i książki można wykorzystać, by wspomagać rozwój dziecka.

Cały cykl przechodzi właśnie reaktywację! 

Zdrowe dziecko rodzi się ze zdolnością wydawania dźwięków. Już od pierwszych dni życia dźwiękiem komunikuje nam wszystkie swoje potrzeby, a ten niewerbalny sposób porozumiewania się jest podstawą prawidłowego rozwoju mowy. W pierwszych latach życia maluch rozwija się najintensywniej. Jego mózg, dzięki powstającym połączeniom neuronalnym, przyswaja wiele nowych informacji, bardzo szybko się uczy, zapamiętuje osoby, emocje, słowa, schematy zachowań i nabywa nowych umiejętności, także językowych.

Według Leona Kaczmarka czas w rozwoju mowy dziecka od narodzin do ukończenia pierwszego roku życia nazywamy okresem melodii, sygnału, apelu.

Przez pierwsze miesiące życia dziecko komunikuje się z otoczeniem za pomocą krzyku i płaczu. Usłyszeć możemy też różnego rodzaju mlaskania, pomrukiwania czy kwilenie oraz liczne nieartykułowane elementy zbliżone brzmieniem do samogłosek. Niemowlę widzi naszą twarz i rysujące się na niej emocje, odbiera dobiegające do niego odgłosy, poszukuje źródła dźwięku, próbuje wodzić wzrokiem za przedmiotami oraz uważnie słucha własnych realizacji zafascynowane tym co dzieję się wokół.

W tym czasie intensywnie kształtuje się też wzrok, wyostrzają kontury, kształty i kolory, a przedmioty przybierają coraz bardziej realną formę. Stymulacja powinna więc przebiegać łagodnie, by stopniowo oswajać dziecko ze światem zewnętrznym, nauczyć je „patrzeć” i wodzić wzrokiem za przedmiotami oraz koncentrować uwagę na poszczególnych elementach. Warto zaopatrzyć się więc np. w KARTY KONTRASTOWE, OBRAZKI I PLANSZE (klik) podstawowych, intensywnych i zauważalnych przez dziecko kolorach czyli białym, czarnym, żółtym i czerwonym.

Około 4. miesiąca życia dziecko zaczyna coraz intensywniej bawić się własnym głosem, odpowiada uśmiechem na zaczepki dorosłego, wydaje własne nieprzypominające jeszcze mowy ludzkiej dźwięki (popiskuje, parska, prycha) i zaczyna coraz wyraźniej głużyć, by około 6. miesiąca życia stale doskonaląc swoje umiejętności głosowe zacząć gaworzyć. O tym, czym dokładnie różnią się oba te zjawiska oraz jakie znaczenie pełnią w rozwoju mowy dziecka przeczytacie tutaj.

Kolejny przełomowy moment w życiu malucha nastąpi około 9. miesiąca życia – będzie to czas niezwykłej zmiany w sposobie komunikowania się z otoczeniem, w sposobie postrzegania świata i siebie w przestrzeni społecznej – zwany przez specjalistów rewolucją dziewiątego miesiąca. Więcej o zmianach zachodzących wówczas w rozwoju dziecka przeczytacie tutaj.

Maluch jest teraz bardzo wnikliwym obserwatorem rzeczywistości, na nowo przygląda się sobie i innym, interesuje się przedmiotami oraz zjawiskami, wchodzi w zupełnie inne niż dotychczas relacje z dorosłym. Opowiadajmy więc dziecku o otaczającym go świecie, pokazujmy i nazywajmy nowe przedmioty. Nie zalewajmy dziecka natłokiem informacji, ale bardzo prostym językiem wchodźmy w dialog dając czas i szansę na reakcję i odpowiedź (chociażby uśmiech, grymas czy zupełnie niewerbalny dźwięk). Bądźmy więc blisko dziecka bawiąc się wraz z nim, znakomicie sprawdzą się tutaj małe i większe pacynki, wierszyki-masażyki oraz wszystkie aktywności angażujące dziecko do wspólnej zabawy. Nie macie pomysłu jak się bawić z takim malcem? Wypróbujcie na początek ZABAWY PALUSZKOWE (klik), w książeczce znajdziecie proste rymowane wierszyki angażujące do reakcji niemal całe ciało, a przy okazji stworzycie fajny rytuał np. po kąpieli.

Rozwój językowy dziecka w pierwszym roku życia będzie się opierał w dużej mierze na wyrażeniach dźwiękonaśladowczych i onomatopejach. Dziecko przysłuchując się odgłosom otoczenia stara się je naśladować, ma ogromną potrzebę nazywania świata, dlatego jego wypowiedzi będą mocno emocjonalne i ukierunkowane przez własne doświadczenia.
Czas spędzony wspólnie powinien więc obfitować w rozmowy, opisywanie, przyglądanie i przysłuchiwanie się otoczeniu, zabawy dźwiękiem, obrazem, mimiką. Wsparciem będą różnych rozmiarów OBRAZKI Z ODGŁOSAMI, ONOMATOPEJAMI I INNYMI WYRAŻENIAMI DŹWIĘKONAŚLADOWCZYMI (klik), ale także książeczki obrazkowe oraz rysunki czy zdjęcia jak najbardziej realne i te zbliżone swoją postacią do rzeczywistości bliskiej dziecku.

Pod koniec pierwszego roku życia dziecko powinno prawidłowo wymawiać wszystkie samogłoski ustne (A O U E I Y) oraz kilka spółgłosek (P B M T D N). Powinno też rozumieć i wykonywać proste polecenia (np. Daj! Nie wolno! PAPA!), a także samodzielnie wypowiadać pojedyncze wyrazy (np. mama, tata, daj, lala, nie) i wyrażenia dźwiękonaśladowcze (np. KOKO, MU, HAU, BE). Wszystkie zabawy opierające się na komunikatach werbalnych będą uczyć malucha, że czynnościom i zjawiskom towarzyszyć powinno słowo, a jeśli dodamy do tego przyjazne dziecięcym oczom SYMBOLICZNE KARTONIKI I OBRAZKI O REALNYCH KSZTAŁTACH (klik), którymi możemy się wspólnie bawić sukces murowany!

Pamiętajmy też, że rozwój mowy jest ściśle powiązany z rozwojem ruchowym i motorycznym, a każda nowa umiejętność jest podstawą do nabywania kolejnych. Dlatego też już od pierwszych chwil bądźmy z dzieckiem blisko, bawmy się, przytulajmy, figlujmy, wykorzystując do tego przedmioty codziennego użytku,  instrumenty czy bezpieczne zabawki. Możemy też korzystać z gotowych pomysłów na zabawy, jeśli nasza kreatywność szybko się wyczerpuje, bo to czas spędzony z dzieckiem będzie najlepszą inwestycją w jego dalszy rozwój.

Wiecie już co możecie wykorzystać, by mądrze spożytkować potencjał swojego dziecka w pierwszym roku życia? Polecamy razem z Edukacyjna.pl 🙂