Ankyloglosja – krótkie wędzidełko języka

Wędzidełko języka to miękki, włóknisty twór pokryty błoną śluzową, który łączy w linii środkowej dolną powierzchnię języka z dnem jamy ustnej. Brzmi tajemniczo? Już wyjaśniam. Wystarczy, że podejdziesz teraz do lustra, otworzysz buzię i uniesiesz język do górnych zębów. Waszym oczom powinna ukazać się niewielka „kreseczka” pod językiem – to właśnie wędzidełko języka. Ma je każdy, ale nie u każdego jest ono prawidłowo rozwinięte i w takich przypadkach najczęściej zaczynają się problemy.

Około 70% ludzi ma skrócone wędzidełko języka, ale u większości z nich jego niedorozwój w nieznacznym stopniu bądź wcale nie ma wpływu na artykulację.

Niedorozwój wędzidełka języka, czyli popularnie mówiąc jego skrócenie, może znacznie ograniczać bądź wręcz uniemożliwiać ruchy języka, a za tym idzie już cała lista niekoniecznie przyjemnych konsekwencji:

• • trudności ze ssaniem – język „przyklejony” do dna buźki niemowlęcia nie jest w stanie w odpowiedni sposób złapać brodawki czy smoczka, docisnąć jej do podniebienia i ssać pokarmu, co doprowadzi najpewniej do problemów z karmieniem, a w konsekwencji do utrwalenia się infantylnego sposobu połykania.
  • trudności z jedzeniem – na późniejszym etapie rozwoju dziecko nie będzie w stanie prawidłowo gryźć, przeżuwać i połykać pokarmu, ponieważ te czynności wspomaga prawidłowa praca języka. Może się więc krztusić bądź dławić, kawałki jedzenia mogą wypadać z buźki, a sam proces spożywania pokarmów stanie się uciążliwym obowiązkiem.
  • ślinienie – język w naturalnej fazie spoczynku (gdy aktualnie nie mówimy, nie jemy, nie pijemy) powinien być przyklejony całą swoją masą do naszego podniebienia; skrócenie wędzidełka powoduje iż język znajduje się nieustannie na dnie jamy ustnej co uniemożliwia mu prawidłowe zgarnianie i przełykanie gromadzonej w jamie ustnej śliny, a jej nadmiar będzie wypływał poza buzię.
  • wady wymowy – mało sprawny język ze skróconym wędzidełkiem uniemożliwia prawidłową realizację większości głosek, zwłaszcza [l] [r] [t] [d] [n] [sz] [ż] [cz] [dż], czasem też [k] [g]. Jeśli więc Wasz maluch nie wymawia którejś z tych głosek warto sprawdzić czy jedną z przyczyn nie jest właśnie zbyt krótkie wędzidełko. Pozostałe głoski także mogą brzmieć nieprawidłowo, nieczysto i będą realizowane np. z niewłaściwym miejscem artykulacji.
  • niska sprawność artykulacyjna – trudności z pionizacją języka oraz unoszeniem szerokiego języka, kłopoty z wykonywaniem nawet prostych ćwiczeń artykulacyjnych, problemy z ruchomością języka w obrębie buzi, niska świadomość artykulacyjna.. i tak dalej.
  • wady zgryzu – prawidłowo ułożony w buzi język jest naturalnym szkieletem dla naszego podniebienia oraz zgryzu. Nieprawidłowa praca języka może sprawić, że dziecko będzie szukało alternatywnych miejsc artykulacji np. wkładać język między zęby, zalegający na dnie buzi język będzie wypychał żuchwę w przód, s gdy taki wzorzec utrwali się nie trudno o wady zgryzu.

Co zrobić, gdy zauważymy u dziecka któreś z powyższych objawów? Działać, ale spokojnie nie ma powodu do paniki, bo przyczyn zaburzeń artykulacji może być wiele. Nie czekajcie jednak z konsultacją aż dziecko skończy rok, dwa czy pięć lat, bo nieprawidłowe wzorce (bez względu na przyczynę) bardzo szybko się utrwalą, a im później zaczniemy na nimi pracować tym trudniej będzie je skorygować. Warto na początek umówić się ze specjalistą np. logopedą, który oceni budowę wędzidełka, funkcjonalność oraz sprawność języka i sprawdzi jak wpływa to na rozwój maluszka, a jeśli będzie to konieczne skieruje na zabieg do laryngologa, stomatologa bądź chirurga.

Celowo używam tutaj słowa zabieg, ponieważ przecięcie wędzidełka języka to w większości przypadków bardzo prosta, bezkrwawa i mało inwazyjna ingerencja w organizm pacjenta. Zabieg trwa zwykle kilka/kilkanaście minut, odbywa się w znieczuleniu miejscowym, a efekty często widać gołym okiem. Coraz częściej zabiegi takie wykonuje się już u noworodków tuż po porodzie ułatwiając im tym samym start do rozwoju mowy czyli możliwość poprawnego ssania piersi. Pamiętajcie, że bez względu na wiek dziecka PRZED i PO zabiegu mięśnie języka należy w odpowiedni sposób przygotować, rozpracować i uaktywnić. Pod okiem dośwaidczonego logopedy rodzic nauczy się masować język, w odpowiedni sposób ćwiczyć, wprowadzać właściwe nawyki oraz wzroce, by przecięcie było efektywne. Bez właściwego przygotowania i systematycznych działań po zabiegu może okazać się iż język nadal pracuje nieprawidłowo, bo nie wie JAK ma pracować, nie dostał jasnej instrukcji i bodźców do zmian wyuczonych wcześniej kompensacji, a zabieg będzie trzeba powtórzyć.

Musimy pamiętać jeszcze o jednym – wędzidełka nie jesteśmy w stanie w żaden sposób wydłużyć ani rozciągnąć, a nieumiejętne ćwiczenia pionizacji czy intensywne masaże wykonywane na siłę wyrządzą więcej szkody niż pożytku. Jedyne co możemy zrobić przy nieznacznym skróceniu to poprawić nieco ruchomość języka i wypracować nieco lepsze realizacje funckji, ale nigdy nie bedą one w pełni normatywne. Sam zabieg przecięcia wędzidełka nie spowoduje też usprawnienia języka, daje natomiast możliwości do bezpiecznych i efektywnych ćwiczeń.

A teraz ciekawostka 🙂 Wiecie, że w naszej buzi jest także wędzidełko wargi górnej? To ten niewielki fałd skóry łączący wewnętrzną część warg z górnymi ząbkami. A także dwa, bardzo mało popularne i słabo odkryte w literaturze wędzidełka policzkowe.. ale o nich może innym razem.

Jeśli macie do mnie jakieś dodatkowe pytania odnośnie wędzidełka, ćwiczeń jakie można wykonywać z dzieckiem, czasu rekonwalescencji po zabiegu – piszcie śmiało, Kasia.