Prawidłowy rozwój mowy zależny jest od wielu bardzo różnych czynników, wśród nich jest m.in. rozwój psychiczny, fizyczny, emocjonalny czy społeczny. Zgodnie z podejściem holistycznym, aby dziecko rozwijało się prawidłowo żadna ze sfer nie powinna zostać pominięta, wręcz przeciwnie – każda z nich uzupełnia się i wzajemnie na siebie oddziałuje.
Pamiętać musimy, że rozwój mowy dziecka rozpoczyna się już w okresie prenatalnym, w momencie kształtowania się pierwszych struktur mózgowych i trwa nieprzerwanie przez kolejne lata życia. Dlatego tak bardzo istotne są bodźce prenatalne i okołoporodowe, a wszystkie niekorzystne czynniki działające na organizm matki (i tym samym na organizm dziecka), mogą doprowadzić do wielu nieprawidłowości rozwojowych, w tym również do problemów z mową.
Jakie czynniki determinują rozwój mowy dziecka?
– prawidłowo ukształtowany ośrodkowy układ nerwowy
– prawidłowo ukształtowany obwodowy narząd mowy
– prawidłowo funkcjonujący narząd słuchu
– prawidłowo funkcjonujący narząd wzroku
– prawidłowy rozwój umysłowy
– prawidłowy rozwój psychofizyczny
– prawidłowe warunki środowiskowe i wychowawcze
1. Właściwie ukształtowany narząd obwodowy mowy stanowi istotny warunek rozwoju języka, ale rozwój ten zależy przede wszystkim od prawidłowo funkcjonujących struktur mózgowych. Bodźce zewnętrzne zostają odebrane i przetworzone w mózgu, a ten przekazuje informacje dalej, by mogła nastąpić odpowiednia reakcja.
2. Do wytworzenia dźwięków mowy konieczne są prawidłowo ukształtowane układy anatomiczne: oddechowy, fonacyjny i artykulacyjny. Wszelkie zmiany i nieprawidłowości w budowie narządów artykulacyjnych np. przykrótkie wędzidełko podjęzykowe, rozszczep podniebienia lub wargi, obniżone lub wzmożone napięcie mięśniowe w jakiś sposób wpłyną na sprawność i funkcjonowanie aparatu artykulacyjnego, a tym samym na funkcje pokarmowe oraz sposób artykulacji dziecka w przyszłości.
3. Warunkiem opanowania mowy jest jej słyszenie. Wady słuchu zaburzają odbiór mowy albo go wręcz uniemożliwiają. W zależności od głębokości niedosłuchu mowa będzie rozwijała się inaczej. Dla kontroli prawidłowo rozwijającego się słuchu konieczne są częste badania sprawdzające jego funkcjonowanie. Zwłaszcza jeśli dziecko choruje na zapalenie ucha, miewa często katary, jest alergikiem lub ma powiększone migdały.
4. W przyswajanie mowy zaangażowany jest również zmysł wzroku. Widzenie jest podstawowym sposobem poznawania świata, tworząc w umyśle pojęcia, tworzymy wyobrażenia przedmiotów, które widzimy w rzeczywistości. Dziecko czerpie informacje na temat języka obserwując zachowanie, wyraz twarzy tego, kto do niego mówi. Prawidłowy wzrok odgrywa ważną rolę, gdyż pierwsze słowa dziecko nie tylko słyszy, ale też „widzi”, naśladując ułożenie i ruchy narządów artykulacyjnych osób do niego mówiących.
5. Rozwój motoryki bardzo mocno wpływa na prawidłowy rozwój dziecka, wszelkie nieprawidłowości np. w zakresie napięcia mięśniowego, słabej koordynacji wzrokowo-ruchowej, niskiej sprawności manualnej powodują zaburzenia rozwoju ruchowego, wpływają na funkcje prymarne i dalszy rozwój dziecka. Rozwój mowy jest ściśle powiązany z rozwojem ruchowym i motorycznym. Każda nowa umiejętność jest podstawą do nabywania kolejnych.
Jestem mamą prawie 9-letniego chłopca, który w następstwie przedwczesnego porodu jest dzieckiem niewidomym z dodatkowymi niepełnosprawnościami (MPD, padaczka, upośledzenie umysłowe).
„Mowa” pojawiła się bardzo późno (ok 3 r.ż.). „Mowa” – czyli echolalie odroczone (powtarza słowa wierszyków/piosenek ale z trudem „powie” co chce). Nie wymawia K/G, mówi bardzo niewyraźnie (słuch w normie, ale ma znaczne uszkodzenia w lewej półkuli mózgu po wylewie IV st i zapaleniu opon M-R).
Mam nadzieję, że po przeczytaniu Pani artykułów i wprowadzeniu nowych wierszyków (wierszyki dźwiękonaśladowcze zna od ok 6 miesięcy i bardzo, bardzo LUBI) będzie dobra zmiana 🙂